آناتومی پوست: پوست، عضوی حیاتی در ساختار بدن انسان است و به سه لایه اصلی تقسیم می‌شود: اپیدرم، درم و هیپودرم.

• اپیدرم: این لایه، سطحی‌ترین قسمت پوست است که قابل مشاهده است. اپیدرم شامل لایه‌های سلولی است که از سلول‌های سطحی تا سلول‌های بسیار عمیق تشکیل شده است. این لایه وظیفه حفاظت از بدن را بر عهده دارد و در معرض آسیب‌های محیطی مانند آلودگی هوا، نور خورشید و تغییرات دما قرار می‌گیرد. ناحیه مراقبت اولیه از پوست حساس در این لایه قرار دارد.
• درم: لایه درم، لایه‌ی میانی پوست است و شامل کلاژن، الاستین و عناصر دیگر است که پوست را جوان نگه می‌دارند و به سلامتی آن کمک می‌کنند. درم در برابر عوامل مختلف مانند افزایش سن دچار کاهش فعالیت و کاهش تولید کلاژن می‌شود. در این لایه، استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی کمتر تأثیرگذار است و رعایت یک سبک زندگی سالم، از جمله تغذیه مناسب، می‌تواند به تقویت درم کمک کند.
• هیپودرم: این لایه، لایه‌ی زیرین پوست است و شامل بافت چربی می‌باشد. با تغییرات وزن، رژیم غذایی نامناسب و افزایش سن، ضخامت بافت چربی زیر پوست کاهش می‌یابد. برای ترمیم این شرایط، معمولاً از تزریقات فیلر استفاده می‌شود.

انواع پوست‌های حساس و روش‌های مدیریت آن‌ها

پوست حساس به دلیل عوامل مختلف می‌تواند در دو دسته وراثتی و اکتسابی قرار بگیرد. درک این نوع پوست‌ها و اعتنای به نیازهای آن‌ها می‌تواند به بهبود و مدیریت مناسب آنها کمک کند.

۱- پوست حساس وراثتی: این نوع پوست حساس به طور وراثتی به فرد منتقل می‌شود. در این نوع پوست، معمولاً نوزاد در زمان تولد با بیماری‌های پوستی مانند درماتیک سبوریت (Dermatitis herpetiformis) روبرو می‌شود که بهتر است در ابتدای تشخیص و درمان به آن توجه شود. در این مورد، مشاوره و راهنمایی پزشک متخصص پوست و تهیه برنامه درمانی مناسب الزامی است.

۲- پوست حساس اکتسابی: این نوع پوست حساس در اثر عوامل محیطی و عوامل دیگری مانند آلودگی هوا، عدم درمان مناسب بیماری‌های پوستی (مانند اگزما، کهیر، خشکی بیش از حد پوست، بیماری رزاسه) و روتین‌های نامناسب پوستی ایجاد می‌شود. افرادی که با این نوع پوست حساس روبرو هستند، نیاز به درمان و مدیریت مناسب دارند. این شامل مراقبت‌های منظم از پوست، استفاده از محصولات مناسب برای پوست حساس، اعتنای به روتین‌های بهداشتی و تغذیه صحیح است. همچنین، مشاوره پزشک متخصص پوست و تجویز درمان‌های دارویی و غیردارویی می‌تواند بهبود و کنترل حساسیت پوست را تسهیل کند.

برای مدیریت پوست حساس، مراقبت و توجه به موارد زیر ضروری است:

• استفاده از محصولات ملایم و غیرقابل تحریک برای شستشو و مرطوب‌کننده پوست
• انتخاب محصولات با عوامل آرامش‌بخش و ضدالتهاب برای مراقبت از پوست.
• استفاده از محافظت‌های خورشیدی با عوامل ملایم و مناسب برای پوست حساس.
• رعایت رژیم غذایی سالم و متنوع که پوست را تغذیه و تقویت کند.
• اجتناب از عوامل تحریک‌کننده مانند تماس با مواد شیمیایی قوی، حرارت یا سرما بیش از حد.
• مشاوره با پزشک متخصص پوست و استفاده از درمان‌های دارویی مناسب در صورت لزوم.

همواره بهتر است پیش از شروع هر نوع مراقبت یا درمانی برای پوست حساس، با یک پزشک متخصص پوست مشورت کنید تا برنامه مراقبتی مناسب برای شما تعیین شود. با رعایت مراقبت‌های لازم و مدیریت مناسب، می‌توانید پوست حساس خود را سالم، آرام و زیبا نگه دارید.

شرایط و علایم پوست حساس: نحوه تشخیص و علائم

تشخیص پوست حساس نیازمند بررسی دقیق و توجه به تاریخچه فرد، استفاده‌های قبلی از محصولات آبرسان و شوینده، و علائمی که نشانگر حساسیت پوست می‌باشند، است. تشخیص پوست حساس بر اساس دیداری و لمسی تنها امکان‌پذیر نیست.

علایم پوست حساس می‌توانند عبارت باشند از:

• خارش و احساس سوزش در پوست.
• احساس تنگی و سفتی در پوست.
• قرمزی و التهاب در مناطقی از پوست.
• خشکی یا ترشح بیش از حد غدد آبدوستانه پوست.
• آکنه یا جوش‌های تحریک‌پذیر روی پوست.
• تحریک‌پذیری پوست در مقابل محصولات آرایشی و بهداشتی.
• ظهور التهاب و قرمزی پس از تماس با عوامل محیطی یا محصولات شیمیایی.

اگر در گذشته پوست شما چرب بوده و با استفاده از محصولات و شوینده‌ها و داروهای نامناسب به حساسیت پوست دچار شده‌اید، احتمالاً شرایط پوست حساس را تجربه می‌کنید.

آیا با مراقبت معمولی می‌توان از پوست حساس مراقبت کرد؟

پوست حساس در معرض بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرد. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• درماتیتیست: التهابات پوستی که می‌توانند باعث قرمزی، خارش و تحریک پوست شوند.
• آکنه: عفونت‌های پوستی که با ظهور جوش‌ها و آکنه‌ها روی پوست همراه هستند.
• روزیشیا: عفونت قارچی پوست که منجر به ظهور لکه‌های قرمز و خارش در مناطق مختلف پوست می‌شود.
• سوریازیس: یک بیماری ارثی است که باعث ظهور لکه‌های قرمز، خشکی و ترک‌های پوستی می‌شود.
• بیماری‌های عفونی: مانند زرد زخم و هر نوع عفونت پوستی که شامل عفونت‌های ویروسی نیز می‌شوند، مثل تب خال و هرپس.

بنابراین، درمان پوست حساس اهمیت دارد، زیرا این بیماری‌ها و عفونت‌ها می‌توانند به سرعت در پوست‌های حساس پیشرفت کنند. با درمان مناسب، می‌توان از این بیماری‌ها جلوگیری کرده و عوارض آنها را کاهش داد

راه‌های درمانی برای پوست حساس به شرح زیر است:

• روتین پوستی

شامل استفاده از ضدآفتاب، شوینده و پاک کننده‌های مختلف، کرم‌های روز و شب، و تقویت کننده‌های ترمیم کننده‌ی مختلف می‌شود.

در روتین مراقبت از پوست حساس،باید به دقت از مواد حساسیت زا و شیمیایی‌ها خودداری کرد. به طور معمول، از محصولاتی که ترکیبات حاوی گلیسرین، سینامید، اسیدهای سیتریک، عصاره‌های آلوئورا و ویتامین C با ترکیبات مخصوص خودشان دارند، استفاده فراوان می‌شود. همچنین، ضدآفتاب‌هایی که استفاده می‌شوند، باید حاوی زینک اکساید و تیتانیوم باشند.

استفاده از شوینده‌ها برای پاک کردن پوست حساس

شوینده‌های مورد استفاده برای پاک کردن پوست حساس باید پوست را تحریک نکند، به لایه‌ی روی پوست (اپیدرم) آسیب نرسانند و آن را تقویت کنند تا منجر به التیام و بازسازی اپیدرم شود، PH مناسب برای پوست را داشته باشند تا بتوانند رطوبت پوست را بهبود بخشند و در نهایت خاصیت مرطوب کنندگی و نرم‌کنندگی را داشته باشند.

استفاده از کرم‌های روز و شب برای مراقبت از پوست حساس: این کرم‌ها باید ویژگی‌هایی مانند دارا بودن خواص آنتی‌اکسیدانی باشند که باعث حفظ رطوبت پوست شده و جذب بیشتر رطوبت پوستی را تسهیل کنند، PH مناسبی که با اپیدرم سازگار باشد داشته باشند تا به هیچ وجه ایپیدرم را تحریک نکنند، دارای خاصیت ضدالتهابی باشند و قابلیت نفوذ به درم را داشته باشند و در نهایت از تخریب آب موجود در پوست جلوگیری کنند.

ترکیبات مورد استفاده در محصولات معروف ایرانی تقریباً تمامی انتظارات مربوط به مراقبت از پوست حساس را برآورده می‌کنند. در شوینده‌ها، از ترکیباتی با خواص التیام بخش و ترمیم کننده باید استفاده شود، به عنوان مثال، نیاسینامید (برای کاهش قرمزی پوست بسیار مناسب است) و آلانتوئین، که در محصولات موجود هستند، و همچنین عصاره نعنا که بسیار مناسب برای پوست‌های حساس است. ویتامین E نیز یک آنتی‌اکسیدان بسیار مهم در محصولات پوستی است و در محصولات شرکت موجود است. ویتامین‌های B5 نیز جزو ویتامین‌های ضروری برای جذب و حفظ رطوبت پوست هستند و در کرم ها به میزان قابل توجهی وجود دارند. علاوه بر این، از عصاره‌های طبیعی به عنوان جایگزین مواد شیمیایی معطر استفاده می‌شود، مانند کرم‌های آلوئورا و خیار. همچنین، برای مراقبت روزانه از پوست، دکسپانتنول که در انواعی از کرم ها برای پوست‌های حساس موجود است، یک ماده بسیار مناسب است.

روش‌های مصرف در روتین‌های مراقبت از پوست عبارتند از:

• پاک کننده‌ها: استفاده از فیس واش سه بار در روز (قبل از خواب، بعد از خواب و یک نوبت در طول روز).
• استفاده از میسلار واتر بعد از شستشوی فیس واش قبل از خواب.
• در صورت عدم امکان استفاده از فیس واش در طول روز، می‌توان از میسلار واتر به تنهایی یک بار در طول روز برای پاک کردن پوست استفاده کرد.
• کرم‌ها: برای پوست‌های حساس در طول روز، پیشنهاد می‌شود از کرم‌های خیار و آلوئورا برای مراقبت روزانه استفاده کنید.
• برای مراقبت در شب، از کرم شب با حاوی ژل رویال، ویتامین E و ویتامین B5 به عنوان ترمیم کننده و تقویت کننده برای تغذیه پوست حساس در طول شب استفاده کنید.
• روغن جوانه‌ی گندم: پس از استحمام، می‌توانید از روغن جوانه‌ی گندم که حاوی ترکیبات ویتامین E است، استفاده کنید.

نکته مهم

استفاده بیش از حد از مقادیر مشخص شده ممکن است به اپیدرم آسیب برساند و مشکلاتی مانند ترک‌خوردگی پوست یا افزایش چربی و جوش‌زایی پوست را ایجاد کند. در صورت بروز هرگونه عارضه، حتماً باید با پزشک مشورت کرده و درباره تغییر روتین مراقبتی یا استفاده از روش‌های درمانی دیگر صحبت کنید.

• سبک زندگی: سبک زندگی افراد مراقبت کننده از پوست حساس باید حتماً شامل عوامل زیر باشد:

• رژیم غذایی سالم: تغذیه مناسب و متوازن با مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد مغذی برای حفظ سلامتی پوست بسیار مهم است. باید تلاش کنید تا مواد غذایی با ویتامین‌ها و مواد مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و منابع پروتئینی در رژیم خود قرار دهید.

• خواب کافی: خواب به میزان کافی و کیفیت خوب آرامش و بازسازی برای پوست فراهم می‌کند. تلاش کنید روزانه حداقل ۷-۸ ساعت خواب ببینید و به الگوی خواب منظمی پایبند باشید.

• استحمام با آب ولرم: استفاده از آب گرم به جای آب داغ برای استحمام می‌تواند به پوست شما کمک کند. آب گرم کمتر از پوست رطوبت طبیعی را زده و پوست را از خشکی و آسیب جلوگیری می‌کند.

• جلوگیری از حمام‌های مکرر و طولانی مدت: استحمام طولانی مدت و مکرر می‌تواند باعث خشکی و آسیب به پوست شود. سعی کنید زمان حمام را محدود کنید و از استفاده بیش از حد از صابون و محصولات قوی شوینده خودداری کنید.

با رعایت این عوامل و اعتنا به سبک زندگی سالم، مراقبت‌های پوستی می‌توانند بهبود و نتایج مثبتی را برای پوست حساس شما به همراه داشته باشند.